ممبینی: نخبگان علمی و صنعتی در محیط کار و دانشگاه جدی گرفته نمی شوند

شهرزاد امیری| اولین دستاورد علمی اش را در رشته شیمی و علوم آزمایشگاهی دردهه گذشته در همایش بوشهر ارائه داد .آن زمان اصلا" فکرش را نمی کرد بتواند مقام نخست را از آن خود بکند اما وقتی این خبر خوب را شنید تصمیم جدی گرفت فرایند تحقیقات و ارائه مقاله را ادامه دهد .

اکنون علاوه بر مقالات مروری 8 مقاله علمی پژوهشی در زمینه شیمی وسیالات، مدیریت و محیط زیست ، تفکر ارزشی و مدیریت نویز ونقش نخبگان علمی در جامعه، دو جلد کتاب و چند اختراع از او به چاپ وبه ثبت رسیده که همه مقالات درهمایش های ملی وبین المللی مطرح و جزو سه مقالات برتر اعلام شده اند . این محقق و مخترع خوزستانی که امید علی ممبینی گوداژدر نام دارد معتقد است برای پیشرفت و کسب تکنولوژی ، نیازمند به حفظ و سرمایه گذاری فکری و فنی تخصصی هستیم تا به خودکفایی برسیم . گزارش گفتگوی هفته نامه دیار نفت با این مخترع خوزستانی است که اکنون سکان دار معاونت مدیریت خدمات سیالات حفاری است و آن را می خوانید .

اولین دستاورد علمی شما در چه زمینه ای بود ؟

اولین دستاورد من مقاله ای کاربردی در رشته شیمی و علوم آزمایشگاهی مواد و سیالات بود که در همایشی دراستان بوشهر ارائه شد و مقام نخست را کسب کرد . کسب مقام اول من انگیزه ای شد تا کار را با جدیت وپشتکار بیشتری ادامه دهم .البته سعی داشتم کارهای خلاقانه در حین کار و جهت تغییرات وآسان سازی روی محیط کار وسیستم ها از همان دهه 70 انجام دهم که دادم. تقریبا علاوه بر مقالات موردی حدود 8 مقاله در زمینه اهمیت شیمی وسیالات ، مدیریت و محیط زیست، تفکر ارزشی، مدیریت نویز ونقش نخبگان ارزشی ارائه دادم که همه این مقالات در همایشهای ملی وبین المللی بصورت شفایی قرائت شد و جزو مقالات برتر همایش ها مطرح شدند.

ورود شما به عرصه تحقیقات از چه زمانی شکل گرفت ؟ چرا به عرصه تحقیق و مقاله نویسی روی آوردید ؟

کار تحقیقاتی را در حین خدمت از دهه 80 شروع کردم. هدف من از ورود به این عرصه، مستند سازی تجارب وپژوهش ،انتقال تجربیات کاری به دیگران و ارتقای سطح دانش تخصصی مرتبط خودم بوده است .
تحقیق پیش زمینه آموزش و یادگیری است .نتیجه تحقیق وتجربه را باید نوشت تا بتوان خلاقیت خود را بصورت طرح و یا مقاله یا اختراع کاربردی کرد .

بیش از10سال آرندی (واحد تحقیق وتوسعه) کارکرده ام واحد تحقیق وتوسعه در صورت وجود، شریان یک سازمان محسوب می شود ونقش آن واحد ، تغذیه تکنولوژیکی شرکت در همگامی با روند پیشرفت علم ودانش وخواسته های مدیریت است .

مطالعه بر روی شرکت‌های بزرگ ونوپای موفق نفت ،عملیات حفاری وخدمات پیرا حفاری نشان داده است شرکت‌هایی که فاقد یک دیدگاه علمی و دانشی در مدیریت تحقیق، توسعه مستمر و پایدار با کارشناسانی مجرب و تیم‌های تخصصی و امکانات تحقیقات وسیع و مستمر هستند ،همیشه برای رفع نیازهای فنی و تخصصی خود به دیگران رجوع می کنند .

این شرکتهای بزرگ اجازه می دهند مواد، خدمات ، تکنولوژی و تخصص به قیمت بالا به آنها فروخته شود .آنها برای حل مشکلات فنی، تخصصی و حتی مدیریتی درون ‌سازمانی خود مجبورند به برون سازمان مراجعه کنند، ضمن اینکه ناخواسته دستاورد علمی، فنی تخصصی و تجربی خود را نیز به ‌راحتی در اختیار دیگران می‌گذارند.

درباره کتاب مهندسی سیالات حفاری برایمان توضیح دهید .

این کتاب به روش علمی و فصل به فصل به اهمیت موضوع و کاربرد سیالات، مکانیک سیالات، جریان سیال و تنش‌های ناشی از سیال و حفاری پرداخته‌ است. با توجه به اینکه این کتاب ترکیبی از ترجمه کتاب های الکترونیکی مهندسی سیالات حفاری و توصیف و تألیف است، ترجمه بخشی از آن به‌صورت تخصصی می‌باشد. تحلیل تخصصی این کتاب طوری است که که هم کارشناسان مرتبط وغیر مرتبط این رشته بتوانند موضوع را درک کنند . این کتاب، فرایند مهندسی سیالات وحفاری را از ساده‌سازی تا فرمول ‌نگاری وروش‌های اثباتی پیشرفته توضیح داده است.

چه ارتباطی بین این کتاب مهندسی و کتاب شیمی آزمایشگاهی سیالات است ؟

با توجه به اینکه یک مهندس سیالات باید اطلاعات خوبی در زمینه تحت الارضی حفاری و واکنش های شیمیایی سیال و شکل گیری چاه داشته باشد این کتاب را تهیه کردم و مکمل کتاب مهندسی سیالات و تنش های درون چاهی است. شیمی سیالات و آزمایشگاه به این دلیل که اهمیت نقش مهندسی شیمی و سیالات حفاری و آزمایشات تحصصی را اثبات می کند خیلی حیاتی است. یک کارشناس و مهندس سیال باید با شیمی و علوم آزمایشگاهی و روشهای اثباتی آشنا باشد.

برای بدست آوردن تکنولوژی چه عواملی نیاز است ؟

برای بدست آوردن تکنولوژی و موفقیت، نیاز به صرف هزینه هایی برای تحقیق ، نگاه های کلان نگر و آینده‌نگری به ابزار ، تکنیک های مدیریت ، دانش تخصصی و علمی، استفاده از سرمایه های فکری و فنی تخصصی سازمان ها و صنعت داریم .

این موفقیت چگونه حاصل می شود ؟

این موفقیت محقق نمی شود مگر با ارتباط گرفتن علم و تجربه ، دانشگاه وصنعت، توان وتجزیه مباحث. می توان گفت قدرت علمی و جرات علمی دو بالی است که می توانند در کنار و به شرط تعهد و تخصص موفقیت را حاصل کنند .

مخترعان ونوآوران درعرصه صنعت با چه مشکلاتی مواجه هستند ؟

یکی از مشکلات ما این است که طرح ها به راحتی عملیاتی نمی شود. خیلی سخت است تا یک طرح بصورت اختراع و یا نتیجه آن اجرایی شود. امروزه ابزار مالکیت فکری به عنوان اصل نتیجه یک تحقیق و طرح ویا اختراع ، کاری بس پر پیچ وخم و پر دردسری شده است .

طرح ساخت دستگاه آنالیزوری خواص سیالات من که سطح دوم را در پارک علم وفناوری پردیس تهران گذراند و حتی طرح تجاری آن هم ارائه شد، مدت دو سال است در بنیاد ملی نخبگان و پارک علم وفناری بدون نتیجه مانده است. ونتوانستم آن را پیش ببرم .

همچنین فرایند اختراع ثبت شده ماده ارگانیک oak که از خانواده LCM یا همان مواد کنترل کننده هرزروی سیالات حفاری است ،با اینکه ثبت اختراع شد اما مدت ها در اداره پژوهش در دست بررسی است.
باید گفت که یک مخترع اختراعات وکتاب هایش را مانند بچه هاش دوست دارد. دوست دارد بزرگ شوند و ثمر دهند. بهره دهی داشته باشند. در واقع حداقل صدقه جاریه شوند.

مهمترین دستاورد شما ؟

مهمترین دستاورد اخیر من به لطف خداوند همین فرایند ساخت ژل های سخت پلارزسیون است که در الکترود های نان پلارزسیون دستگاه نوین MT یا مگنتیک تلورینگ کاربرد دارد. دستگاه MT برای اولین بار بدست متخصصین ایرانی ساخته شد. تنها چند کشور جهان که تعداد آنها به سه کشور نمی رسد ، این تکنولوژی را دراختیار دارند. همکاری من با تیم تخصصی MT زمانی شروع شد که در سال 1397 به عنوان مهندس سرآمد کشور در رشته فناوری وصنعت بسیج مهندسی صنعتی کشور از پنج وزارت خانه صنعتی انتخاب شدم .

این مواد در خوزستان ساخته شد و آزمایشگاه تخصصی آن در شهر اهواز در حال راه اندازی است. دستگاه MT دررشته زمین شناسی منابع و با تکنولوژی الکترومغناطیس و در مقیاص نانو ومیکرو ولت، اخیرا میزان ضریب تراوی مغناطیسی سنگ می تواند در عمق زیاد زمین را آنالیز کند. کشف نوین منابع مهم در اعماق زمین توسط همین تکنولوژی بررسی می شود. من فقط فرایند تحقیق، ساخت مواد الترود ها ی خرج این دستگاه را ساختم. این تحقیق پیچیده و ادامه دارد.

چه سالی به عنوان پژوهشگر برتر استان و مهندس سرآمد صنعت کشور معرفی شدید ؟ دراین باره توضیح دهید .

سال 96 بعنوان پژوهشگر برتراز بسیج علمی پژوهشی استان معرفی شدم. مهمترین تحقیقات من در مورد نقش آلودگی ناشی از سوختن مواد آلی گازها و مواد هیدرو کربنی اطراف اهواز بود که نتیجه این تحقیق را در کنفرانس نفت گاز و محیط زیست دانشگاه خلیج فارس بوشهر ارائه دادم و خیلی تاثیر گذار بود .

در این تحقیق بسیح علمی پژوهشی استان از ما حمایت خوبی داشتند .در اسفند ماه 1397 ودر مراسم تجلیل از مهندسان برتر سال نیز از سوی سازمان بسیج مهندسین فناوری وصنعت کشور به عنوان مهندس سرآمد شرکت ملی نفت ایران انتخاب شده ام.

خو د را فرد موفقی می دانید ؟

باید ببینیم موفقیت در چه و از چه منظری هست. ما یک وظیفه داریم و یک تکلیف. حق نداریم توقف کنیم. تلاش زیادی کردم برای اینکه بتوانم آن چه که باید بشود انجام دهم اما دیدگاه ها متفاوت است. با تمام موانع موجود و مشکلات ایجاب و شرایط شغلی فکر می کنم تلاش زیادی کردم. و به نتیجه امیدوارم..

دغدغه و تلاش من نه تنها برای موفقیت خودم بلکه برای دیگران هم بود . متاسفانه معبر باریک است وهمراهی هم تا آخر نیست.

اکسیر فرمول انجام کار ، دغدغه است. ما تلاش کردیم در زاویه تاثیر قرار بگیریم.تا کار بهتر انجام شود.
معتقدم موفقیت همیشه پایان کار است نه اول راه و شروع کار. تفکر ارزشی در پیشرفت توسعه تکنولوژی جامعه مهم است.

البته دیدگاه من متفاوت از دیگران است. به عقیده من تفکر خیلی مهم است. نقش تفکر ارزشی و مهندسی ارزشها در پیشرفت توسعه و تکنولوژی یک جامعه خیلی مهم است. از همان اول بر این باور بودم اقتصاد دانش بنیان معبر اقتصاد مقاومتی است. وقتی معبر باریک باشد ، عبور هم سخت تر انجام می شود لذا باید معبر باز شود.

آیا دانشگاه در پرورش نخبگان موفق عمل کرده است ؟

از نظر من نقش دانشگاه درتولید و پرورش نخبه نمی تونه موفقیت آمیز باشد. من نخبه نیستم اما نخبه ذاتی است. نقش دانشگاه خصوصا در این اواخر در پرورش کم رنگ بود. این را اکثر نخبگان دانشگاهی اعتقاد دارند. تنها رتبه، رسانه ای و آماری فایده ای ندارد. نتیجه باید کاربردی و منجر به سرمایه شود . به نظر من حتی استارتاپ و شرکت های دانش بنیان هم آنچه باید حمایت نشدند. عدم توجه به ظرفیت های علمی و فکری نخبگان باعث عدم موفقیت آنها می شود

فکر می کنید چرا نسل جدید تمایل کمتری به ارائه کارهای پژوهشی ومقالات کاربردی دارد ؟

جوان برای خودش الگو انتخاب میکند و این الگو براساس علاقه است. گاهی موفقیت افراد باعث الگو پذیری می شود. وقتی موفقیت درعلم یا پژوهش نباشد، این روش ها برای موفقیت فرسایشی می شوند.از سوی دیگر کارهایی مانند تحقیق و پژوهش و یا مستند سازی تجارب گرچه بهترین و صحیح ترین روش برای استقلال اقتصادی و صنعتی هستند اما زمان بر ، پرهزینه ، کم درآمد و زودبازده نیستند. لذا باید ذاتا"اهل تحقیق و پژوهش باشی تا بتوانی آنها را رها نکنی .

مزید این عوامل باید بحث حمایت ها را هم در نظر گرفت . نخبگان علمی و صنعتی در محیط کار و دانشگاه جدی گرفته نمی شوند. بی توجهی گاهی ناخواسته و گاهی خواسته و می تواند هدایت شده باشد. بعضا "باعث عدم موفقیت و توقف یک جوان پویا شود .

درباره موفقیت های کشوری و بین المللی تان توضیح دهید .

تیم خوبی در صنعت نفت تشکیل دادیم بطوریکه این تیم در تمام مسابقات و نمایشگاه های نفت و حفاری و حتی در خارج از کشور مقام اول تا سوم را بدست آورد. دستاوردهای با ارزشی همچون رفع عیب وبازیابی سنسورهای کریولیس واحد سیمانکاری ، طرح فورانگیر هوشمند چاه های نفت. تجهیزات آزمایشگاهی مهم و گران قیمت، پمپ های هیدرولیک دو سویه، همکاری اعضای این تیم با شرکت ساخت نیروگاه ترکیبی، خورشیدی، عایق های بادی، دستگاه تولید آب دی یونیزه و حتی دستگاه های مانند سامانه ضد عفونی کننده شفا و... حاصل تلاش تیم خلاق صنعت حفاری بوده است .علی رغم حمایت سازمانها و مدیران دلسوز باید اذعان داشت که سختی ها و بی مهری ها در سازمانهای صنعتی نسبت به مخترعین و افراد خلاق از سوی بعضی ها هم وجود دارد. که این موضوع بحمدالله تا کنون خللی در اراده ما وارد نساخت. این تیم پنج الی 6 نفره که انشالله در آینده از انها زیاد خواهید شنید همه در واحد های خود ممتاز هستند .

برنامه های آینده شما چیست ؟ آیا طرحی در دست اجرا دارید ؟

در حال حاضر باتوجه به مسئولیتی که دارم و این فرصت به ما داده شد. علی رغم وظایف محوله در حال استفاده و پیاده سازی روش ها و تجربیات گذشته جهت بهتر شدن وضعیت هستیم.

نفت آنلاین : شایان ذکر است آقای مهندس امیدعلی ممبینی گوداژدر از مخترعین و نخبگان صنعت حفاری بعد از حضور مهندس سید عبدالله موسوی در شرکت ملی حفاری ایران و حمایت ایشان از افراد نخبه ، بعنوان معاون مدیر سیالات NIDC منصوب شدند؛ نفت آنلاین برای این مخترع دانشمند و کاردان آرزوی سربلندی و موفقیت می نماید.