آشنایی با مدیریت تولید و نگاهی به اهداف و فرآیندهای آن

مدیر تولید که در برخی موارد به‌عنوان مدیر عملیات کارخانه نیز شناخته می‌شود، مسئول تمام فعالیت‌های مربوط به تولید در یک کارخانه است. وظایف اصلی این افراد شامل برنامه‌ریزی، هماهنگی و کنترل تمام مراحل در فرآیند تولید است تا محصولات به‌موقع برسند و در چارچوب بودجه تولید شوند. شما به‌عنوان یک مدیر تولید، باید اطمینان حاصل کنید که کالاها و خدمات به‌طور ایمن، مقرون‌به‌صرفه و به‌موقع تولید می‌شوند و استانداردهای کیفی مورد نیاز را دارند.
وظایف و مسئولیت‌های مدیر تولید به حوزه کاری کارخانه بستگی دارد. همچنین مدیریت تولید شامل فرایندهای مختلفی است که باید در کارخانه اجرا شوند. در این مقاله قصد داریم این فرایندها را بررسی کنیم و از وظایف و مسئولیت‌های مدیر تولید بگوییم. پس با ما همراه باشید.

شرح وظایف و مسئولیت‌های مدیر تولید

برخی از رایج‌ترین وظایف و مسئولیت‌های مدیر تولید عبارت‌اند از:

برنامه ریزی و تدوین برنامه تولید
سفارش منابع مورد نیاز و حصول اطمینان از سطح موجودی کافی
انتخاب تجهیزات و نگهداری آن‌ها
تعیین استانداردهای کیفیت
برآورد هزینه‌های تولید و توافق بر سر بودجه با مشتریان و مدیران
نظارت بر فرآیندهای تولید و تنظیم برنامه
نظارت بر نرخ بهره‌وری و استانداردهای محصول و اجرای برنامه‌های کنترل کیفیت
سازماندهی برای تعمیر هرگونه تجهیزات آسیب‌دیده
ارتباط با بخش‌های مختلف مانند تأمین‌کنندگان، مدیران و مشتریان
اطمینان از رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و ایمنی
تکمیل سفارش‌های مشتری به‌موقع و مطابق با بودجه و برآورده کردن استانداردها و اهداف کیفیت
همکاری با مدیران برای اجرای سیاست‌ها و اهداف شرکت
جمع‌آوری داده‌ها و گزارش‌های تولید و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها
نظارت بر تیم کارگران
بررسی عملکرد کارگران و شناسایی نیازهای آموزشی آن‌ها

برای مطالعه بیشتر وظایف مدیر تولید و مشاهده آگهی‌های استخدام مدیر تولید در تهران و شهرستان ها کلیک کنید.

مراحل مختلف در فرایند تولید

فرایند تولید در هر کارخانه‌ای از مراحل مختلفی تشکیل شده است که در ادامه هرکدام را نام برده و توضیح می‌دهیم.

برنامه‌ریزی اولیه

اولین مرحله از تولید، برنامه‌ریزی است. در این مرحله مشخصات کیفی محصولات از مشتریان یا مدیران کارخانه دریافت می‌شود و بر اساس آن روش ساخت و برنامه کلی تولید تنظیم می‌شود. همچنین این برنامه‌ریزی شامل امکان‌سنجی تولید و برآورد بودجه تقریبی هم می‌شود.

توسعه محصول

پس از احراز امکان‌سنجی پروژه، جزئیات محصول با تمرکز روی طراحی، قالب‌ها و ماشین آلات موردنیاز تعیین می‌شود.

تولید و ارزیابی نمونه اولیه

در این مرحله بر اساس طرح‌های ایجادشده برای محصول و مشخصات کیفی و برنامه‌های تولید محصول، نمونه اولیه تولید می‌شود. سپس این محصول به مشتری یا مدیر ناظر نشان داده می‌شود تا بررسی‌های لازم و انطباق آن با استانداردهای کیفی انجام شود. این فرایند تا وقتی که محصول کاملاً با استانداردهای تعیین‌شده مطابقت پیدا کند، تکرار می‌شود.

برنامه ریزی برای تولید نمونه اولیه تجاری

به‌منظور ایجاد یک خط تولید که بتواند به‌طور کارآمد محصولات با کیفیت بالا تولید کند، باید دوباره برای آن برنامه‌ریزی کرد. بعد از توسعه این خط تولید، نمونه اولیه تجاری تولید می‌شود و دوباره با استاندارهای کیفیت مطابقت داده می‌شود.

تولید و ارزیابی Prototyape تجاری

بر اساس طرح پیشنهادی در مرحله برنامه‌ریزی برای تولید نمونه اولیه تجاری، یک خط تولید ساخته و نمونه اولیه تجاری در آن تولید می‌شود. سپس فرآیند توسعه نمونه اولیه در مقیاس تجاری و ارزیابی آن تا زمانی که نمونه اولیه به استاندارد کیفیت تعیین‌شده برسد، تکرار می‌شود.

تولید تجاری

هنگامی که تمام مراحل قبلی انجام شود، تولید تجاری آغاز خواهد شد. در این مرحله، اصلاحاتی در خط تولید انجام می‌شود و مهندسین خط تولید به‌طور مستمر آن‌ها را بهبود می‌دهند.

بازرسی، حمل و نقل و تحویل

کالاهای تکمیل‌شده به‌صورت دستی و ماشینی به‌دقت بررسی می‌شوند تا از عدم وجود عیب یا نقص در آن‌ها اطمینان حاصل شود. فقط آن دسته از کالاهایی که از بازرسی عبور می‌کنند به مشتری تحویل داده‌شده و به‌دقت بسته‌بندی می‌شوند تا از آلودگی یا آسیب به آن‌ها جلوگیری شود.

اهداف مدیریت تولید

در این بخش از مقاله اهداف مدیریت تولید در یک کارخانه را بررسی می‌کنیم و به این موضوع می‌پردازیم که چرا مدیریت تولید در یک کارخانه مهم است؟

تولید کالاها با حداقل بودجه ممکن

هدف اول مدیریت تولید هر محصولی در یک کارخانه، بهینه کردن هزینه‌های مربوط به آن است. برای این کار مدیر تولید باید با بخش حسابداری و سایر بخش‌ها که با پالایش، مدیریت یا بهبود فرآیندهای تولید یا ارائه خدمات کار می‌کنند، در ارتباط نزدیک باشد.

تضمین کیفیت کالاها

دومین هدف مهم از مدیریت تولید، تضمین کیفیت کالاها است که به مورد اول وابسته است. برای تولید محصولات در کارخانه علاوه بر توجه به بودجه‌بندی، باید محصولات تولیدشده دائماً با استاندارهای کنترل کیفیت مطابقت داده شوند. برای رسیدن به این هدف مدیر تولید باید با هر تیمی که در زمینه خدمات و پشتیبانی مشتری و همچنین تحقیق و توسعه، تجربه مشتری یا زمینه‌های مشابه کار می‌کند، ارتباط نزدیک داشته باشد تا بازخوردهای مشتریان را از آن‌ها دریافت کند و بتواند خط تولید را بهبود دهد.

تولید در بازه‌ زمانی مشخص‌شده

برنامه‌ریزی برای تولید کالاها و خدمات بر اساس استانداردهای کیفیت و با بودجه تخصیص‌یافته سومین هدف است و یکی از سخت‌ترین هدف‌ها برای مدیر تولید است. هرکسی که داخل کارخانه کار می‌کند به نحوی در این هدف سهیم است و مدیر تولید باید از عملکرد درست تمامی این بخش‌ها و انجام به‌موقع کارها اطمینان حاصل کند.

حصول اطمینان از حداقل استفاده از منابع

درست است که این هدف تقریباً مشابه هدف اول است؛ اما تأکید روی آن به دلیل اهمیت بالای آن خالی از لطف نیست. اگر در فرایند تولید بتوان کمترین استفاده را به شکل بهینه‌ای از منابع کرد، می‌توان به‌راحتی با کمترین بودجه ممکن محصولات باکیفیتی تولید کرد.

حداکثر استفاده از نیروی انسانی

یک مدیر تولید باید اطمینان حاصل کند که در خط تولید همه افراد از مهندس گرفته تا کارگر عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهند. اگر بازدهی منابع انسانی در خط تولید کم باشد، از بودجه و منابع تولید بیشتر استفاده می‌شود. به همین دلیل مدیر تولید باید اطمینان حاصل کند که تمامی افراد از حداکثر پتانسیل خود استفاده می‌کنند.

اطمینان از بازدهی بالا

این هدف به معنای حذف مراحل غیرضروری یا بازنگری فرآیند یا سیستم های مختلف است تا اطمینان حاصل شود که حداقل مقدار کار و زمان در خط تولید مصرف می‌شود. برای رسیدن به این هدف باید اطمینان حاصل شود که معیارهایی که تا اینجا نام بردیم یعنی حداکثر استفاده از نیروی انسانی، حداقل مصرف منابع، استانداردهای مناسب کیفیت و بودجه‌بندی رعایت شده است.

مهارت‌های موردنیاز برای مدیر تولید

برای آن‌که مدیر تولید بتواند وظایف خود را به‌درستی انجام دهد باید مهارت‌ها و ویژگی‌هایی داشته باشد که در ادامه هرکدام را توضیح خواهیم داد.

مهارت‌های ارتباطی

مدیران تولید اغلب وقت خود را روزانه در ارتباط با سایر افراد می‌گذرانند و از‌این‌رو باید مهارت‌های ارتباطی قوی داشته باشند. از جلسات برنامه‌ریزی محصول گرفته تا ارائه و برقراری ارتباط با مشتریان در مورد اهداف و انتظارات آن‌ها به عهده مدیر تولید و نیازمند مهارت‌های ارتباطی است. همچنین برای بیان اهداف و توضیح اولویت‌های تولید به زبانی ساده به مهارت‌های ارتباطی نیاز است. بدون مهارت‌های ارتباطی، مدیران تولید نمی‌توانند بسیاری از وظایف خود را به‌طور مؤثر انجام دهند.

دانش تجاری

بسیاری از مدیران تولید باید شایستگی‌های اساسی کسب‌وکار را درک کنند تا کار خود را به‌طور مؤثری انجام دهند. به‌عنوان‌مثال، هنگام توسعه یک استراتژی تولید محصول، یک مدیر تولید باید بداند که چگونه بودجه، جریان نقدینگی و سود و زیان پروژه را تعیین کند. علاوه بر این، مدیران تولید ممکن است نیاز باشد که با مشتری یا مدیران کارخانه در مورد درآمدهای جاری و تعیین بودجه برای توسعه محصول صحبت کنند که نیاز به دانش تجاری دارد.

مهارت‌های تحقیق

یک مدیر تولید باید به‌طور منظم تحقیقات گسترده‌ای در بازار انجام دهد تا مشخص کند مصرف‌کنندگان به چه نوع محصولاتی نیاز دارند و رقبای آن‌ها چه کسانی هستند. مهارت‌های تحلیل بازار، تحقیق و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها می‌تواند مدیران تولید را در مورد فرصت‌ها و تهدیدهای بازاریابی آگاه کند و برای ایجاد محصولی موفق به آن‌ها کمک کند.

مهارت‌های تحلیلی

مهارت‌های تحلیلی و مهارت‌های پژوهشی برای مدیران تولید اهمیت بالایی دارد. پس از تکمیل تحقیقات بازاریابی، مدیران تولید باید داده‌ها را تجزیه‌وتحلیل کرده و از آن‌ها برای اتخاذ تصمیمات مهم برای تولید محصول استفاده کنند. مدیران تولید باید بدانند چگونه از داده‌هایی که پیدا کرده‌اند برای حل مشکلات و ایجاد راه‌حل‌هایی استفاده کنند که درنهایت منجر به تولید یک محصول موفق شود.

مهارت‌های بین فردی

علاوه بر مهارت‌های ارتباطی قوی، مدیران تولید باید مهارت‌های بین فردی عالی نیز داشته باشند تا به‌طور مؤثر بر افرادی که با آن‌ها کار می‌کنند تأثیر بگذارند و بتوانند آن‌ها را رهبری کنند. مهارت‌های بین فردی خوب برای مدیران تولید شامل هوش هیجانی بالا، گوش دادن فعالانه، همکاری و مهارت‌های مذاکره است.

مهارت‌های بازاریابی

مهارت‌های بازاریابی برای مدیران تولید ضروری است؛ زیرا آن‌ها اغلب باید راه‌هایی را ایجاد کنند تا محصول خود را برای مصرف‌کنندگان به بازار عرضه کنند. مهارت‌های بازاریابی شامل توانایی تبلیغ و ارائه محصولات و خدمات به بهترین راه ممکن است. مهارت‌های بازاریابی خوب شامل توانایی پاسخگویی به تقاضاهای در حال تغییر، توسعه استراتژی های بازاریابی برای محصول و ایجاد چارچوب‌های قیمت‌گذاری است.

مهارت‌های تفویض اختیار

مدیران تولید نمی‌توانند بدون داشتن مهارت‌های تفویض اختیار به‌خوبی بر تیم توسعه محصول نظارت کنند. یک تیم توسعه محصول اغلب از چند نفر تشکیل شده است که همه آن‌ها نقش‌های خاصی را در توسعه یک محصول بر عهده دارند. مدیران تولید باید بتوانند نقاط قوت هر یک از اعضای تیم را شناسایی کرده و وظایف را بر اساس توانایی‌های اعضای تیم به آن‌ها محول کنند. مهارت‌های خوب تفویض اختیار، از جمله توانایی در به تصویر کشیدن انتظارات برای وظایف و بررسی منظم عملکرد اعضای تیم برای مدیر تولید ضروری است.

تفکر استراتژیک

مدیران تولید باید بتوانند در تمام مراحل توسعه محصول به‌طور استراتژیک فکر کنند. بسیاری از وظایف مدیریت تولید، از درک بازار گرفته تا تصمیم‌گیری برای راه‌اندازی یک محصول جدید، نیازمند تفکر استراتژیک است تا با موفقیت اجرا شوند. مدیران تولید باید درک کاملی از چرخه عمر محصول، تقسیم‌بندی مخاطبان، فرآیند مدیریت پروژه و پیش بینی فروش داشته باشند. همچنین سایر مهارت‌های تفکر استراتژیک شامل مهارت‌های حل مسئله، مدیریت ریسک و تعیین هدف است.

مهارت‌های اولویت‌بندی

یک مدیر تولید باید بتواند اولویت‌بندی را برای انجام موفقیت‌آمیز وظایف و رسیدن به اهداف سازمان به‌درستی انجام دهد. مهارت‌های اولویت‌بندی خوب تضمین می‌کند که همه اعضای تیم همیشه روی وظایفی که در آن زمان مهم است تمرکز می‌کنند و پروژه را مطابق با الزامات تعیین‌شده و جدول زمانی پیش می‌برند.

جمع‌بندی

مدیریت تولید یا مدیریت عملیات به معنی بهینه‌سازی و انجام تمام فرایندهای خط تولید در یک کارخانه است. مدیر تولید مسئولیت برنامه‌ریزی، هماهنگی و تعیین استراتژی برای تولید محصولات باکیفیت در کارخانه را بر عهده دارد. به‌صورت کلی فرایند تولید به چند مرحله مختلف تقسیم می‌شود که هرکدام از آن‌ها نیازمند نظارت مستقیم مدیر تولید بر آن‌ها است. همچنین یک مدیر تولید باید مهارت‌ها و ویژگی‌هایی داشته باشد تا بتواند به‌خوبی فرایند تولید شرکت‌ها را مدیریت کند.