آبراهه های هورالعظیم از جمله میدان های عملیاتی در دوران جنگ تحمیلی بود که نیزارهای وسیع آن مشکلاتی را برای انجام عملیات در این آبراه ها ایجاد می کرد.

آنچه در پی می آید خاطره ای است به قلم رضا احمدی رئیس وقت کارگاه مرکزی مناطق نفتخیز- اهواز که در مورد چگونگی ساخته شدن دستگاه های "نی بر" در این کارگاه به نگارش درآمده است. با هم می خوانیم:

وجود انبوه نی با ساقه های ستبر و ضخیم که گاه ارتفاع آنها به بیش از دو تا سه متر می رسید، سبب شده بود که قایق های تندرو رزمندگان که در آبراهه های هورالعظیم و هورالحّمار گشت می زدند با مشکل رو به رو شوند و عملیات رزمی در اطراف جزایر مجنون که به تصّرف نیروهای رزمندگان درآمده بود، به کندی انجام شود.

این نی ها در موتور و رادیاتور قایق های تندرو فرو می رفت و تعداد زیادی از آنها را تخریب و از رده خارج کرده بود. لذا در ستاد فرماندهی تصمیم گرفته شد تا تمهیدی اندیشیده شده و برای قلع و قمع نی های انبوه در آبراه ها چاره ای اندیشیده شود. هورالعظیم بخش ایرانی نیزارها و هورالحّمار بخش عراقی آنها بود.

اما دستگاه هایی که با آن بتوان، نی ها را به سرعت و با تعداد زیاد قطع کرد در کشور هلند ساخته می شد و زمانی که هیأتی از ایران برای خرید عازم آنجا شد، هلندی ها که متوجّه شده بودند ایران آنها را برای مقاصد نظامی می خواهد، به دستور آمریکا از فروش این دستگاه ها خودداری کردند.

* دستگاه هایی که با آن بتوان نی ها را به سرعت و با تعداد زیاد قطع کرد در کشور هلند ساخته می شد و هلندی ها که متوجّه شده بودند ایران آنها را برای مقاصد نظامی می خواهد، به دستور آمریکا از فروش این دستگاه ها خودداری می کردند.

بار دیگر تحقیقات و بررسی هایی انجام گرفت و مشخص شد این دستگاه های قطع نی در کشور برزیل هم تولید می شود. این بار گروهی از کارشناسان برای خرید ماشین آلات مزبور راهی کشور برزیل شدند، اما برزیلی ها هم مثل هلندی ها به توصیه آمریکا از فروش آن طفره رفتند.

با این همه هوشیاری و ذکاوت ایرانی کار خود را کرد. زیرا هنگامی که برزیلی ها فیلم عملیات اجرائی این ماشین را به هیأت ایرانی نشان می دادند، آنها یک فیلم حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ای از عملیات اجرائی ماشین نی بر را به همراه خود به ایران آوردند. فیلم تکثیر شد و برای ساختن ماشین مورد نظر، در اختیار وزیر صنایع سنگین قرار گرفت. نفت آنلاین

این وزارتخانه نیز نسخه هایی از فیلم مزبور را با بودجه لازم برای ساخت و تولید در اختیار سازمان هائ مختلف مثل ماشین سازی اراک، ذوب آهن اصفهان، وزارت نیرو، راه آهن و بالاخره صنعت نفت قرار داد. اما جالاب این که هیچ کدام از ماشین های طراحی و ساخته شده در هنگام کار و عملیات اجرائی مفید و موثر واقع نشدند و بالاخره از رده خارج شدند. این در حالی بود که دستگاه ساخته شده در صنعت نفت که در کارگاه مرکزی اهواز ساخته شده بود، کارایی لازم را از خود نشان داد.

در کارگاه مرکزی نفت اهواز چه گذشت؟

زمانی که فیلم های ارسالی از وزارت صنایع به کارگاه مرکزی نفت اهواز رسید، ابتدا از سپاه پاسداران منطقه، یک دستگاه قایق تندرو و یک دستگاه موتور خودروی ولوو درخواست شد. سپس تعدادی شاه فنر ماشین باری تهیه شد. این فنرها در کوره صاف و لبه های آنها کوره کاری شد. سپس فنرها با دستگاه برقی همچون لبه شمشیر بران تیز شدند و به صورت هشت پر به یک  دستگاه موتور هیدرولیکی قوی متصل شدند. نفت آنلاین

این تیغه ها، به شکل لیفتراک، به صورت عمودی بالا و پائین حرکت می کرد و نیروی دوار و گرداننده خود را هم از موتور ولوو می گرفت. برای آزمایش و امتحان کارائی این قطعات برنده که به صورت هشت پر و بسیار تیز در دو طرف دستگاه هیدرولیکی نصب شدند، دستگاه به وسیله یک تریلر به کنار رود کارون برده شد. سپس دستگاه نی بر به وسیله جراثقال در رودخانه پیاده شد. موتور قایق روشن شد و دستگاه به طرف نیزارهای رودخانه هدایت گردید.

* فرماندهان و مقامات ارشد نظامی می گفتند: می دانستیم که نفتی ها با وجود آن که زمان بیشتری را صرف ساخت و تحویل این دستگاه خواهند کرد، امّا مطمئن بودیم که در نهایت فقط آنها موفق به ساخت این دستگاه خواهند شد.

با رسیدن به نیزارها، بلافاصله سیستم هیدرولیک دستگاه به همراه موتور ولوو استارت زده شد. خوشبختانه شاه فنرهائی که قبلاً به صورت شمشیرهای بران و گردنده در این سیستم نصب شده بود، با سرعت و چرخش بالا، نی های موجود در رودخانه کارون را با ارتفاع لازم و دلخواه، مثل بوته های گندم درو و به اطراف پراکنده کرد.

پس از انجام موفقیت آمیز این آزمایش، مراتب به اطلاع فرماندهی سپاه پاسداران رسانده شد و یک روز سردار محسن رضائی، به همراه سردار رحیم صفوی محرمانه به اهواز و کارگاه مرکزی نفت آمدند و فردای آن روز، ساعت چهار صبح، دستگاه ساخته شده، با یک دستگاه تریلر حمل و به همراه یک دستگاه جراثقال به صورت سرّی و محرمانه عازم هورالعظیم در منطقه سوسنگرد شد.

بعد از پیاده شدن قایق تندرو به وسیله جراثقال و قرارگرفتن آن در یکی از آبراهه های بی شمار هورالعظیم، با شروع عملیات قطع و برش نی ها از عمق حدودا ۶۰ سانتی متری زیر آب، خوشحالی در چهره تک تک رزمندگان و فرماندهان عملیات مشاهده می شد.

از زبان بسیاری از فرماندهان و مقامات ارشد نظامی می شنیدیم که می گفتند: می دانستیم که نفتی ها با وجود آن که زمان بیشتری را صرف ساخت و تحویل این دستگاه خواهند کرد، اما مطمئن بودیم که در نهایت فقط آنها موفق به ساخت این دستگاه خواهند شد.

سپس دستگاه ماشین نی بر تحویل فرمانده واحد عملیات رزمی در آبراهه های هورالعظیم شد. بعدها خبر رسید که قایق های تندرو سپاه پاسدارن، با برش نی های آبراهه های هورالعظیم و ایجاد آبراهه های جدید برای تردد آنها، عملیات رزمی درخشانی را در اطراف جزایر مجنون انجام داده اند که یک نمونه آن انهدام انبارهای مهمات و ادوات نظامی ارتش بعث عراق بود که بر اساس اصل غافلگیری دشمن صورت گرفت.منبع وب سایت موزه نفت