انتظار نفتکش‌ها برای تجارت نفت ایران

وحید حاجی پور| روزنامه جوان : تعداد زیادی از کشتی‌هایی که در سال‌های اخیر در حال دور زدن تحریم‌ها و فروش غیررسمی نفت ایران بوده‌اند، باید برای اوراق‌شدن روانه گورستان کشتی‌های خارج از رده شوند. بدین ترتیب شاهد رونق گرفتن بازار نفتکش‌ها و کاهش بحران مازاد عرضه و رکود کنونی حاکم بر بازار خواهیم بود.

مؤسسه شیپ بروکر گیبسون، در آخرین گزارش هفتگی خود نوشته است: بایدن این نکته را در کارزار انتخاباتی خود روشن کرده است که تلاش می‌کند با ایران به تفاهم مجدد از طریق بازگشت به توافق هسته‌ای برجام دست یابد. نمایندگان ایران و ایالات متحده، نخستین گام‌های علنی برای مذاکره را در هفته گذشته برداشتند، البته شاهد مذاکره رودرروی دو کشور نبودیم، بلکه آن‌ها در کنار اعضای باقیمانده برجام به گفتگو پرداختند.

کشور‌های شرکت‌کننده در این نشست که در وین برگزار شد، اعلام کردند: گفتگو‌های آن‌ها سازنده بوده است و دور دوم مذاکرات در روز نهم آوریل انجام شد. براساس گزارش شیپ بروکر، هیچ‌کدام از کشور‌های حاضر در این مذاکرات انتظار ندارد که به توافق سریعی با تهران دست یابند. به نظر می‌رسد آن‌ها به چند ماه زمان برای دستیابی به یک قرارداد جدید نیاز دارند.

ایران خواستار برداشته‌شدن همه تحریم‌هایش از سوی ایالات متحده پیش از بازگشت به تعهدات برجامی خود است، اما امریکایی‌ها معتقدند تهران باید بار دیگر به تعهداتش در چارچوب برجام یا همزمان با لغو تحریم‌ها بازگردد.

نکته مهم این است که توافق احتمالی قدرت‌های جهانی با ایران چه تأثیری بر بازار نفتکش‌ها خواهد داشت؟

با لغو تحریم‌ها، ایران نیاز به نفتکش‌های بیشتری برای صادرات نفت خود خواهد داشت. البته ایران تعداد زیادی نفتکش دارد که اکثر آن‌ها دارای محموله نفتی هستند، اما تا رسیدن به تعادل در این بخش به ماه‌ها زمان نیاز خواهد بود.

خبر خوب برای بقیه نفتکش‌ها

موضوع دیگر مورد توجه، تانکر‌هایی هستند که متعلق به ایران نیستند، اما در سال‌های اخیر در جابه جایی نفت ایران مشارکت داشته‌اند. مؤسسه گیبسون اعلام کرده است که ۸درصد از تانکر‌های بسیار بزرگ (VLCC) و ۵درصد ناوگان سوئزمکس دنیا در جابه‌جایی غیرقانونی نفت ایران در سال‌های اخیر فعالیت داشته‌اند. البته این اعداد با در نظرگرفتن نفتکش‌های متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران محاسبه شده‌اند.

به هر ترتیب با برداشته‌شدن تحریم‌های ایران، این نفتکش‌ها نمی‌توانند همچون گذشته با کرایه‌هایی بالاتر از نرخ‌های بازار به جابه‌جایی محموله‌های نفت این کشور بپردازند. همچنین به دلیل اینکه اکثر نفتکش‌ها قدیمی یا خارج از رده هستند، تعداد زیادی از آن‌ها روانه یارد‌های اوراق‌کردن کشتی‌ها خواهند شد. این اتفاق، خبری خوب برای سایر نفتکش‌های دنیا خواهد بود.

تخمین‌زده می‌شود که ایران برای صادرات ۲ میلیون بشکه نفت در روز مشابه با میزان صادرات اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی، به ۲۵ تانکر بسیار بزرگ و ۲۰ نفتکش سوئز مکس نیاز خواهد داشت.
اگرچه شرکت ملی نفتکش ایران دارای ناوگان بزرگی از نفتکش‌های بسیار بزرگ است، اما در عمل و به دلایل فنی این نفتکش‌ها نمی‌توانند در دوره پساتحریم همه نیاز‌های ایران را تأمین کنند.

در بخش دیگری از گزارش شیپ بروکر می‌خوانیم: در دوره پیشین لغو تحریم‌ها، تخلیه‌شدن محوله‌های نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران که عمدتاً با میعانات گازی پر شده بود، به ماه‌ها زمان نیاز داشت. در عین حال، به دلیل اینکه ده‌ها سفارش جدید دریافت شده بود، مدیران صنعت نفت این کشور وادار شدند تا قرارداد‌های زیادی با مالکان نفتکش‌ها برای تحویل سفارش‌های جدید امضا کنند.

نکته مهم دیگر این است که میانگین عمر نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران ۱۵سال است و تعداد زیادی از آن‌ها به دلیل قدیمی بودن فاقد مجوز تردد در تعدادی از پایانه‌های کشور‌های خریدار دنیا هستند.

در مجموع، پس از بازگشت ایران به بازار جهانی تجارت نفت، شاهد افزایش تقاضا در بازار نفتکش‌ها خواهیم بود و بسیاری از تانکر‌های قدیمی فعال در بازار سیاه و غیرقانونی تجارت نفت، بازنشسته خواهند شد.

گیبسون در بخش نتیجه‌گیری این گزارش نوشته است: به هر حال، هرگونه افزایش در صادرات نفت ایران می‌تواند توانایی سایه اعضای اوپک پلاس برای افزایش عرضه را محدود کند. بازگشت احتمالی ایران به بازار نفت نمی‌تواند بر راهبرد‌های اوپک پلاس در ماه‌های می‌تا جولای تأثیر بگذارد، اما با لغو تحریم‌ها در نیمه دوم سال جاری میلادی، شاهد تغییرات قابل توجهی در بازار جهانی نفت خواهیم بود.

ایران از توانایی بازگشت سریع به بازار جهانی نفت با صادرات ۲ میلیون بشکه در روز برخوردار است، اما این میزان صادرات از سهمیه تولید سایر اعضای اوپک پلاس کاسته خواهد شد.
در مجموع، بازگشت ایران به بازار‌های جهانی نفت، خبری خوب برای مالکان نفتکش‌ها خواهد بود. هرچند اعضای اوپک پلاس ترجیح می‌دهند این بشکه‌های اضافی از عرضه سایر کشور‌های دنیا کسر شود!