تاریخ انتشارچهارشنبه ۲۷ ارديبهشت ۱۳۹۶ - ۰۶:۲۵
مرور حماسه سازی های مردان صنعت نفت در هشت سال دفاع مقدس
به گزارش نفت آنلاین ، همسو با رزم بی امان دلاورمردان اسلام در این سرزمین در عرصه نبرد با دشمن متجاوز، نیروهای پرتوان صنعت نفت، همگام با رزمندگان سلحشور اسلام در دوران دفاع مقدس، حماسه های جاودانی در صفحات تاریخ پر افتخار این مرزبوم ثبت کردند.

این مردان دلیر صنعت نفت، ضمن حضور در خطوط مقدم جبهه ها در سنگر اقتصاد و تولید، یک لحظه درنگ نکردند و با این که تاسیسات نفتی، واحدهای بهره برداری، مخازن ذخیره سازی نفت و گاز، خطوط انتقال نفت و اسکله های صادراتی زیر آتش دشمن بعثی قرار داشت، با عزم و اراده ای پولادین در راستای حفظ ظرفیت تولید نفت و گاز و تامین نیازهای داخلی و صادرات نهایت همت خود را به کار بستند. صنعت نفت، نخستین نقطه هدف حمله دشمن بعثی اگر بخواهیم به روزهای آغازین جنگ برگردیم، می بینیم که جنگ تحمیلی برای بخش عظیمی از ملت ایران از ساعت ۱۴ و ۵ دقیقه روز سی و یکم شهریور ۱۳۵۹ آغاز شد اما کارکنان صنعت نفت از چندماه پیش از آن، درگیر حوادث آغازین نبرد بودند که بمب گذاری در خطوط نفت جریانی به پالایشگاه آبادان، گلوله باران تاسیسات نفتی دهلران، چشمه خوش و نفت شهر بخشی از آن حوادث بودند. آنچه در روز ابتدای جنگ برای خانواده صنعت نفت اتفاق افتاد، فراتر از بمباران چند کارخانه و تاسیسات بود، زیرا حفار مردان ما در نخستین ساعات درگیری در منطقه ای که امروز آزادگان و جفیر می نامیم تا آخرین نفس مقاومت کردند، هر چند که در نهایت همراه با دکل های حفاری به اسارت دشمن درآمدند. در منطقه دهلران و نفت شهر نیز افزون بر اینکه واحدهای بهره برداری نفت به صورت کامل به دست دشمن افتاده بود، تعداد چهار دکل حفاری نیز منهدم و به غارت رفت و تعدادی از همکاران هم شهید و اسیر شدند. اینگونه ایثارگری ها هیچگاه جز در ذهن معدودی از مدیران عالی این کشور در هیچ جای دیگری به تصویر کشیده نشده است؛ آنچه مردم از آتش سوزی مهیب روزهای نخستین جنگ از پالایشگاه آبادان تهران، تاسیسات پخش فرآورده های نفتی و مناطق نفت خیز جنوب از طریق رسانه ها مشاهده می کنند، تنها گوشه ای از این وقایع است. با گسترش دامنه جنگ در ابعاد مختلف، حضور صنعت نفت در مقابل این تهاجم همه جانبه، حیاتی تر و تاثیرگذارتر از روزهای قبل خودنمایی می کرد. حفظ استمرار و افزایش تولید و صادرات نفت به منظور کسب درآمد اقتصادی کشور و تامین سوخت مورد نیاز نیروهای مسلح به طور اولی و تامین سوخت مورد نیاز آحاد جامعه، تنها بخشی از تلاش ها، فداکاری ها و ایثارگری کارکنان در سطح صنعت نفت در زمان جنگ بود. تلاش های کارکنان صنعت نفت در شرایطی به وقوع پیوست که دشمن کم کم به این نتیجه رسیده بود که بدون فتح سنگر نفت، تحت هیچ شرایطی به موفقیت نخواهد رسید و از این رو با تصمیم گیری و نگرش جدید دشمن، نفت هدف اصلی تمام تهاجمات آنان قرار گرفت. رژیم بعث عراق با جنگنده ها و بمب افکن های سوپراتاندارد فرانسوی، موشک‎های اگزوسه و آرما، هواپیماهای میگ و سوخو روسی، گازهای خردل آلمانی، مین های ایتالیایی و بسیاری از سلاح های پیشرفته آن روزها، پیوسته به تاسیسات و خطوط لوله نفتی حمله می کرد و کارکنان صنعت نفت را مورد اصابت موشک های خود قرار می داد. مناطق نفت خیز جنوب؛ خط مقدم جبهه مقدس در طول سالیان جنگ، مدیران و کارکنان صنعت نفت در مناطق نفت خیز جنوب با وجود بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ حمله هوایی و موشکی لحظه ای آرام ننشستند و با تلاش خود تاسیسات و واحدهای نفتی در این مناطق را فعال نگه داشتند تا برنامه حفظ توان و پایداری تولید به میزان متوسط ۳ میلیون بشکه در روز پایدار بماند. در طول این هشت سال جنگ تحمیلی، بارها و بارها تلمبه خانه های مهم نفتی، کارخانه های بهره برداری، واحدهای نمکزدایی، کارخانه های تقویت فشار گاز، کارخانه های گاز و گاز مایع و همچنین کارخانه های تزریق گاز در مناطق نفت خیز جنوب مورد اصابت بمب و گلوله بود. حتی منازل و ادارات در نواحی مختلف شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب نیز در امان نبود و به طور مرتب مورد حملات هوایی شدید دشمن قرار می گرفت؛ با وجود همه این تخریب ها باز هم به همت کارکنان فداکار و تلاشگر صنعت نفت، چرخ تولید از حرکت بازنایستاد و حتی بسیاری از واحد های و تاسیسات تخریب شده در همان اوج جنگ به طور اضطراری بازسازی شدند که از میان آنها می توان به بازسازی کارخانه بهره برداری شماره ۱ و ۲ اهواز، تلمبه خانه اهواز (شهید مصاحب)، کارخانه گاز مایع ۶۰۰، کارخانه بهره برداری چشمه خوش، دهلران و آب تیمور، خط لوله آبادان، کارخانه بهره برداری شماره ۳ مارون، کارخانه تقویت فشار شماره ۱ اهواز، کارخانه تقویت فشار شماره ۲ اهواز و کارخانه تقویت فشار شماره ۴ اهواز اشاره کرد. مردان نفتی جنوب همیار رزمندگان جبهه های جنگ در واقع می توان گفت، مناطق نفت خیز جنوب افزون برای صرف توان عملیاتی خود برای انجام وظیفه خطیر و حیاتی تولید، بخشی از توان خود را نیز صرف خدمت رسانی به نیروهای دفاعی و ساماندهی جنگ زدگان می کرد. کارکنان مناطق نفت خیز جنوب افزون بر جنگیدن در کنار رزمندگان در جبهه های جنگ، وظیفه کمک در ایجاد مراکز ارتباطی و مخابراتی، ایجاد کارگاه های تعمیراتی به منظور بازسازی و ترمیم تجهیزات نظامی، یاری رساندن و همکاری در حفر زمین و ایجاد سنگرهای بتونی، تعمیر باند فرودگاه های نظامی آسیب دیده، احداث بیمارستان های صحرایی و تامین پزشک و دارو و سایر خدمات، ایجاد بانک های خون، ساختن ماده شستشو دهنده موتور هواپیماهای جنگی، تهیه روغن های مخصوص سلاح ها، تهیه برخی قطعات یدکی مورد نیاز تجهیزات نظامی، کمک در زمینه های تخصصی مانند مین گذاری، مین یابی و خنثی کردن آنها، تهیه و ارسال مواد غذایی برای جبهه ها، قرار دادن وسایل ضروری مثل ماشین آلات راهسازی و ساختمانی و وسایل نقلیه در اختیار ارتش و سپاه پاسداران، تامین ژنراتور و موتور های قابل حمل برق، موتورهای آب و ایجاد زیر ساخت های فنی و ارتباطی پایگاه ها و مراکز استقرار نیروهای دفاعی کشور را عهده دار شدند. در کنار این کمک های مستقیم به جبهه های جنگ و نیروهای مسلح، زنجیره ای از کمک های غیر مستقیم نیز به دفاع مقدس صورت گرفت که از جمله مهم ترین آنها پشتیبانی غیر نظامی از رزمندگان و همچنین کمک به ساماندهی آوارگان و جنگ زدگان است. از جمله این خدمات می توان به ایجاد بیمارستان و ارائه خدمات درمانی در پشت جبهه به منظور درمان آسیب دیدگان و مصدومان جنگ و نیازمندان به فوریت های پزشکی، تامین کادر پزشکی و پرستاری این بیمارستان ها، تامین وسایل ارتباطی و مخابراتی مورد نیاز سازمان های درگیر در جنگ، تهیه و تامین وسایل ارتباطی پشت جبهه شامل وسایل نقلیه سبک و سنگین و تامین کادر متخصص برای استفاده و تعمیر آنها، ایجاد اردوگاه برای اسکان و نگهداری هموطنان جنگ زده و ایجاد درمانگاه و تامین خدمات درمانی و بیمارستانی برای جنگ زدگان اشاره کرد.  در ۳ ماه نخست جنگ تحمیلی مناطق نفت خیز جنوب ۸۵۱ دستگاه وسایل نقلیه سبک و سنگین در اختیار ارتش، سپاه پاسداران و سایر نهادهای انقلابی قرار داد؛ در دوران جنگ، مناطق نفت خیز جنوب حدود ۷ هزار سنگر جمعی و انفرادی برای محافظت از رزمندگان و غیرنظامیان احداث کرد، همچنین در طول هشت سال دفاع مقدس، مرکز خدمات کامپیوتری مناطق نفت خیز جنوب در ارائه خدمات سخت افزاری و نرم افزاری همکاری تنگاتنگی با نهادهای ذیربط داشته است. قلب تپنده ای که هیچ گاه از حرکت باز نایستاد به جز تاسیساتی که در نخستین مرحله از تهاجم ارتش عراق به اشغال دشمن در آمد و همچنین پالایشگاه آبادان که در خط مقدم جنگ قرار داشت، جزیره خارگ از نخستین آماج حمله عراق به تاسیسات نفتی بود. این جزیره کوچک که بی شباهت به یک شناور بزرگ دریایی از حرکت بازمانده نیست، از دومین روز آغاز جنگ تا روزهای پایانی آن همواره در مرکز حملات هوایی و موشکی دشمن قرار داشت؛ علت تمرکز حملات دشمن بر این جزیره متاثر از نقش خارگ به عنوان اصلی ترین پایانه صادراتی نفت کشور و نقش مهم آن در تامین منابع مورد نیاز جنگ بود.  اسناد موجود نشان می دهد، جزیره ۲۴ کیلومتر مربعی خارگ در طول ۲۸۸۸ روز جنگ تحمیلی، ۲۸۳۴ بار مورد حمله موشکی و هوایی عراق قرار گرفت که از این میزان ۵۵۹ مورد آن حمله موثر بر علیه تاسیسات این جزیره بود؛ البته کارشناسان وقت در آن زمان بیکار ننشستند بلکه برای مقابله با حملات سنگین دشمن، راهکارهایی تازه برای برون رفت از تهاجمات نیروهای متخاصم خلق کردند، راهکارهایی که با استفاده از آن توانستند توان صادراتی کشور را در آن شرایط بحرانی حفظ کنند. از جمله این راهکارها می توان به خلق پروژه ای به نام " مجموعه طرح های محرم" ، اشاره کرد. در همین راستا مدیران و کارشناسان وقت وزارت نفت با توجه به حجم سنگین حملات دشمن بر ضد خارگ، تصمیم گرفتند که اسکله‌ای جدید را جایگزین اسکله صادراتی جزیره خارگ کنند. این طرح (مجموعه طرح های محرم)، شامل ۵ پروژه بود که چهار پروژه نخست آن مراحل مختلف احداث دو خط لوله ۵۶ اینچ از گچساران به بندر طاهری در جنوب استان بوشهر را شامل می شد. به این صورت که، حدود ۱.۵ الی ۲ میلیون بشکه نفت در روز به گچساران انتقال داده می شد و از آنجا با استفاده از دو خط لوله دیگر، به بندر طاهری که در آن زمان خارج از برد هواپیما و موشک های عراقی قرار داشتند، منتقل می شد. پروژه پنجم هم استقرار SPM یا گوی‌های شناور در نزدیکی گناوه بود. بمباران نقطه به نقطه بندر صادراتی خارگ، تخریب تقریباً صد در صدی این بندر صادراتی، وحشت کشتی ها از نزدیک شدن به اسکله های بارگیری آن و همچنین دقت بالای هواپیماهای بمب افکن در هدف قراردادن نقاط ثابت و غیرمتحرک، اهمیت ابتکار و استفاده از گوی های شناور را بیش از پیش روشن می ساخت. در اجرای این طرح، گوی های شناور در فاصله ۲۰ کیلومتری ساحل جزیره خارگ و در آب های خلیج فارس مستقر می شد؛ دو خط لوله ۴۲ اینچی نیز از ساحل بندر گناوه با استفاده از بستر دریا به محل استقرار گوی ها کشیده و به آنها متصل می شد. این گوی ها به وسیله لنگر در محل استقرار خود به صورت شناور در می آمدند، قطعه متحرک گوی امکان چرخش و مقابله آن را با امواج و تندبادهای دریا فراهم می‌کرد، لوله‌های لاستیکی شناور انعطاف‌پذیر نیز ضمن تطابق با حالت شناور گوی و سهولت اتصال به کشتی نفتکش، انجام عملیات بارگیری را ممکن می‌ساخت. نفتکش ها پس از اتصال به گوی (با استفاده از لوله‌های لاستیکی انعطاف پذیر) این امکان را داشتند که در حین بارگیری با شعاع مشخص به دور گوی بچرخند و از حالت هدف ثابت و آسان هواپیماهای دشمن خارج و مصونیت بیشتری پیداکند. چرخش دایره وار کشتی به دور گوی عملا در عملیات بارگیری نیز خللی وارد نمی ساخت و به این ترتیب طی عملیات بارگیری که گاه تا ۳۴ ساعت به طول می انجامید، کشتی از امنیت نسبی برخوردار بود. گرچه ایران با این روش توانست مقادیر متنابهی نفت را بارگیری و صادر کند و در بحرانی‌ترین روزها نیز عملیات صادرات نفت خام را از افتادن در ورطه تعطیلی برهاند، با این‌حال وجود سلاح‌های پیشرفته، عراقی ها را قادر می‌ساخت که صرفنظر از ثابت یا متحرک بودن هدف، بتوانند کشتی ها را مورد اصابت قرار داده و عملاً بهره گیری از ابتکار گوی شناور را به تدریج در پرده ابهام فرو برند. صادرات نفت خام به صورت کشتی به کشتی دستیابی دشمن به سلاح هدف‌یاب، کارآیی گوی های شناور برای بارگیری کشتی های در حال حرکت را زیر سؤال می‌برد بنابراین تمهیدات و ابتکارات دیگری ضرورت پیدا کرد، بارگیری کشتی ها در جزیره خارگ به وسیله نفتکش سیار و تخلیه آن در کشتی های بزرگ به عنوان مخزن ذخیره سازی و بهره‌گیری از آن در صدور نفت یکی از تمهیدات و تسهیلاتی بود که در این راستا به خدمت گرفته شد. در این روش، کشتی های بزرگ با استفاده از فرصت های بین بمباران با پهلوگیری در اسکله خارگ به بارگیری نفت اقدام و سپس در اسرع وقت از اسکله فاصله می‌گرفتند. این سیاست و جدایی نفتکش های بزرگ از مخازن و لوله‌های انتقال، ضریب اطمینان امنیت محموله‌ها و جان افراد را تا حدودی افزایش می‌داد؛ روش کار به این صورت بود که کشتی های مادر، نفت خام را در چند کیلومتری بندر صادراتی به کشتی های نفتکش کوچک تر انتقال می‌دادند و مقادیری از سهم صادرات را تامین می‌کردند. یک طرح و تمهید دیگر، بارگیری مستقیم کشتی های کوچک در فواصل امن بمباران ها بود که نفت آنها یا به طور مستقیم به کشتی های صادراتی منتقل و یا در کشتی های بزرگ دور از مبادی صادرات ذخیره سازی می‌شد. بدیهی است که این روش ها نیز کارایی محدودی داشتند چه بسا کشتی ها پس از ساعت ها مرارت و بارگیری، در مسیر بازگشت خود طعمه حملات هواپیماهای دشمن می‌شدند که به زیان از دست رفتن کشتی و محموله نفت آن منجر می‌شد. اجرای طرح والفجر در مراحل بعد، ضمن بهره‌گیری از جزایر سیری و لارک برای بارگیری کشتی های صدور نفت خام و استفاده از روش انتقال نفت از کشتی به کشتی تا مدتی از وقفه در صدور نفت جلوگیری شد. با این‌حال دشمن با استفاده از پایگاه‌ها، فرودگاه‌های کشورهای جنوبی خلیج‌فارس و نیز با بهره‌گیری از سوخت‌گیری در حال پرواز توانست این پایگاه های به نسبت دوردست را نیز ناامن کند. با تشدید حملات دشمن به تأسیسات جزیره خارگ و اکراه نفتکش های خریدار نفت از عزیمت به مقصد خارگ و در نتیجه کاهش صادرات نفت خام از این جزیره، از تاریخ ۱۱ دی ماه سال ۱۳۶۳ شرکت ملی نفتکش با همکاری مناطق نفتخیز جنوب، فلات قاره و امور بین الملل طرح موسوم به والفجر را به مرحله اجرا درآورد که به موجب آن ۳ نفتکش غول پیکر به صورت مخزن شناور در جزیره سیری مستقر و ۱۱ فروند نفتکش سیار نفت خام صادراتی را از پایانه خارگ بارگیری می‌کرد و به نفتکش‌های مشتریان نفت تحویل می‌داد. نوسازی و بازسازی تاسیسات نفتی زیر بارش بمب و گلوله نوسازی و بازسازی تاسیسات نفتی آن هم در شرایط بحرانی جنگ، زیر بارش گلوله و بمب، باورکردنی نیست، اما مردان صنعت نفت این کار را انجام دادند. این یک حقیقت و یک اعتقاد است، زیرا نوسازی و بازسازی تاسیسات نفتی در شرایطی انجام می شد که هنوز پیکر شهدا از آن تاسیسات خارج نشده بودند برای مثال، پنجم آبان ماه سال ۱۳۶۵، در حالی که شهید عبدالحسین مصاحب؛ رئیس تلمبه خانه نفت اهواز به همراه ۸ نفر از همکارانش در بمباران این تلمبه خانه در ساعت ۹ و ۴۵ دقیقه به شهادت رسیدند، درست در ساعت ۱۱ یعنی کمتر از ۲ ساعت، پمپاژ نفت با تخریب ۶۰ تا ۷۰ درصدی کارخانه، انجام شد، این در حالی است که هنوز پیکر این شهدا به سردخانه انتقال نیافته بودند. ایثارگری کارکنان صنعت نفت طی سالیان دفاع مقدس طی سالیان دفاع مقدس، ایثار و فداکاری مردان نفتی تنها به عرصه مدیریت صنعت نفت کشور خلاصه نمی شود، بلکه خدمات برجسته و ارزشمندی که کارکنان صنعت نفت و مدیریت آن در سایر بخش های جنگ ارائه کردند، بر کسی پوشیده نیست. انجام عملیات بهت برانگیز و افتخار آفرین کارکنان صنعت نفت در حاشیه کارون و نقش موثر و حیاتی آنان در قطع ارتباط جناحین خطوط دشمن با آتش گرفتن پل های احداثی بر روی رودخانه کارون و در نتیجه شکستن حصر آبادان از جمله دیگر دلاوری های کارکنان این صنعت است. حضور همزمان و فعالانه نیروهای سرافراز صنعت نفت و همراهی آنان با نیروهای نظامی در احداث پل فاو، بهسازی وضعیت لوله های جریانی نفت در جزایر مجنون، مهار چاه های نفتی دهلران در فاصله کمتر از ۲۰۰ متر از خطوط مقدم دشمن و تقدیم شهید گرانقدر سلطانی که سر آن شهید بزرگوار در اثر شدت گلوله باران از تنش قطع شد و نیز مقاومت و شجاعت همراهان آن شهید تا مهار چاه و صدها دلاوری و پایمردی کارکنان پالایشگاه ها و تلمبه خانه ها در مهار تاسیسات صنعت نفت تنها حدیثی از هزاران حدیث نگفته است . مقاومت و ادامه زندگی در شرایط جنگی برای کارکنانی که خود در تاسیسات نفتی، آماج حملات هواپیماهای دشمن بودند و خانواده های آنان نیز در شهرک های مناطق نفت خیز در تیررس گلوله باران دشمن قرار داشتند، سبب شد تا سایر اقشار شهروندان به واسطه این گونه ایثارگری و مقاومت ها، کماکان در شهرها باقی بمانند و به زندگی روزمره خود ادامه دهند. در همین ایام، شرکت نفت نیز تمام امکانات بالقوه حفاظتی، پشتیبانی، تدارکاتی و نیز بهداری و بهداشت خود را برای حفظ روحیه پایداری در اختیار مردم قرار داد. تخلیه اردوگاه های عملیاتی شرکت و اختصاص آنان به آوارگان جنگی، تخصیص بیمارستان های شرکت نفت، تامین خدمات ترابری، جا به جایی، سنگر سازی در شهرها و صدها خدمات رفاهی دیگر از جمله همیاری مردمی این شرکت ملی نفت ایران در زمان جنگ بوده است. صنعت نفت پرچمدار دفاع مقدس در زمان جنگ وزیر، مدیر، کارمند و کارگر همه در کنار هم و دست در دست هم از این مرز و بوم دفاع کردند حتی، بالاترین مقام اجرایی وزراتخانه، وزیرنفت جمهوری اسلامی ایران؛ شهید محمد جواد تندگویان در همان روز های نخست جنگ به اسارت گرفته شد. اسارتی که نمادی افتخار آفرین از حضور چشمگیر زحمت کشان صنعت نفت در دفاع مقدس بود؛ او که ۲ ماه پس از شروع جنگ به اسارت رژیم بعثی درآمد، در نهایت مظلومانه به شهادت رسید. در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نه تنها وزیر نفت، بلکه بسیاری از کارکنان صنعت نفت به درجه رفیع شهادت نائل شدند. این شهدا که حافظ سنگر اقتصادی کشور بودند، حتی یک روز هم اجازه ندادند صادرات نفت کشور قطع شود. آنها می دانستند که نفت شریان حیاتی مملکت است و باید تمام تلاش خود را برای حفظ آن انجام دهند. آنها با عشق و از خود گذشتگی و با آگاهی از این موضوع که محلی که در آن مستقرند، هدف اصلی حمله های دشمن است و هر لحظه امکان دارد که شهید شوند، ایستادند و مقاومت کردند و این شد که هم اکنون صنعت نفت کشور به لحاظ کثرت شهدا در بین سایر دستگاه ها در مرتبه بالایی قرار گرفته، البته جدای از دستگاه ها و وزراتخانه هایی مثل وزارت دفاع که دفاع از کشور جز وظایف اصلی آنها تعریف شده است. این صنعت مفتخر است که بیش از یک هزار شهید،۹۷۱۰ جانباز و ۱١٨٥ آزاده به انقلاب اسلامی تقدیم کرده است. هم اکنون نیز بیش از ۱۳ هزار نیروی رزمنده بسیجی در صنعت نفت کشور مشغول به کار هستند. در مجموع بالای ۳۰ درصد از کارکنان صنعت نفت کشور را ایثارگران تشکیل می دهند که این درصد با در نظر گرفتن اعضای خانواده آنها درصد چشمگیری را به خود اختصاص می دهد.  گزارش از فروغ گشتاسبی
https://naftonline.ir/news/863/
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما

0