سازمان کشورهای صادر کننده نفت با نام اختصاری اوپک (OPEC)، متشکل از ۱۴ عضو از جمله کشورهای الجزایر، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان، امارات، اکوادور، آنگولا، گابن و گینه استوایی و ونزوئلاست. این سازمان در بازه زمانی سالهای ١٩٦٠ تا ١٩٧٥ گسترش یافت. در این سال‌ها،  قطر (١٩٦١)، اندونزی (١٩٦٢)، لیبی (١٩٦٢)، امارات (١٩٦٧)، الجزایر (١٩٦٩) و نیجریه (١٩٧١) به جمع اعضای بنیانگذار اوپک پیوستند.

اکوادور و گابن از دیگر کشورهایی بودند که بعدها به عضویت اوپک در آمدند، اما اکوادور در دسامبر ١٩٩٢ و گابن در ژانویه ١٩٩٥ از جمع کشورهای عضو اوپک خارج شدند.

البته اکوادور که عضویتش را از تاریخ ٣١ دسامبر ١٩٩٢ به حال تعلیق در آورده بود، دوباره در سال ٢٠٠٧ میلادی خواستار عضویت در اوپک شد؛ درخواست اکوادور در نشست فوق‌ العاده اوپک در دسامبر ٢٠٠٧ در ابوظبی مورد بررسی و پذیرش وزیران نفت کشورهای عضو اوپک قرار گرفت.

اندونزی که در سال ۲۰۰۸ میلادی از اوپک جدا شده بود، در نشست ۱۶۸ عادی وزارتی اوپک بر اساس تصویب وزیران نفت و انرژی این ازمان عضویت خود را دوباره فعال کرد.

برآوردها نشان می‌دهد اعضای اوپک حدود ٤٠ درصد از نفت خام جهان را تولید می کنند و حدود دو سوم (۸۱,۵ درصد) ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در اختیار دارند.

نخستین کنفرانس اوپک ١٠ تا ١٤ سپتامبر ١٩٦٠ در بغداد برگزار و بیانیه ای در باره خط مشی و اهداف این سازمان صادر شد، شرائط لازم برای عضویت در اوپک تعیین و قرارداد تاسیس اوپک در ٢٤ سپتامبر همین سال در بغداد، کاراکاس، ریاض و تهران نیز منتشر شد.

اعضای اوپک در چهارم دسامبر سال ١٩٦٠ میلادی به منظور بحث درباره بودجه، اساسنامه و مقر اوپک یک کمیته فرعی تشکیل دادند.

با تشکیل اوپک، وزیران نفت این سازمان هر سال در دو نشست عادی گردهم می‌آیند تا با بررسی تحولات بازار جهانی نفت سیاست‌های تولیدی خود را تعیین کنند. اعضای اوپک همچنین در مواقع اضطراری به صلاحدید کشورهای عضو، نشست فوق العاده برگزار می کنند.

دبیرخانه دائمی اوپک از سال ١٣٤٤ هجری شمسی در وین پایتخت اتریش قرار دارد؛ پیش از آن مقر دبیرخانه این سازمان در ژنو سوییس قرار داشت. ایران، عراق، کویت، عربستان و ونزوئلا از اعضای بنیانگذار اوپک به شمار می‌آیند. اوپک فعالیت رسمی خود را در سال ١٩٦٠ میلادی آغاز کرد. این سازمان در ابتدای تاسیس با مشکلاتی ذاتی یک نهاد تازه تاسیس روبرو بود اما هیچیک از این مشکلات، مانع اجرای اهداف اصلی و بنیادین اوپک نشد.

اوپک با پشت سرگذاشتن چالشهای بسیاری که از زمان تاسیس با آنها روبرو بوده است امروزه علاوه بر تضمین منافع اعضای خود، با دیگر کشورهای تولیدکننده جهان که پیش از این مخالف تاسیس این سازمان بودند و وجود این نهاد را به زیان خود می دیدند، همکاری می کند.

تولیدکنندگان غیر عضو اوپک هم اکنون به تاثیرگذاری این سازمان پی برده اند و در مواردی که بازار های جهانی با بی ثباتی روبرو می شود خواستار اقدامهای این سازمان با هدف برقراری امنیت انرژی و ثبات در بازارهای جهانی نفت خام هستند، هر چند که عده ای همچنان اوپک را یک کارتل نفتی می پندارند.

در حقیقیت، گامهای اوپک در جهت تامین امنیت عرضه انرژی از جمله تعهدهای این سازمان برای برقراری ثبات در بازارهای جهانی است.

اوپک همچنان در حال توسعه فعالیتهای خود در زمینه تضمین امنیت انرژی است و همچنان که بارها در اجلاس وزیران نفت و سران کشورهای این سازمان تاکید شده است، بر راهکارها و فرآیندهایی که سبب ثبات در بازار جهانی نفت شود، پافشاری می کند.